Wielka Wojna w małym Sterkowcu

W 2014 roku obchodzimy 100 rocznicę wybuchu I Wojny Światowej. I chociaż od momentu wybuchu Wielkiej Wojny upłynęło już całe stulecie, a jej historię przesłoniła pamięć o kolejnej wojnie światowej – to pamięć od tych wydarzeniach nie zaginęła.

Sterkowiec to mała wieś w gminie Brzesko licząca niespełna tysiąc mieszkańców. Historia tej miejscowości sięga XIV wieku, ale to dopiero wydarzenia z okresu pierwszej wojny światowej najmocniej zapisały się w jej dziejach. W listopadzie 2014 roku minęło dokładnie 100 lat od momentu gdy „rosyjski walec parowy” przetoczył się przez Galicję i po ciężkich walkach zatrzymał się na przedpolach Krakowa. Sterkowiec jest jedną z wielu miejscowości w Zachodniej Galicji, gdzie trwały zacięte zmagania, których materialnym śladem jest cmentarz wojenny nr 279-Dziekanów / Sterkowiec.

To co wydarzyło się w ostatnich dniach listopada 1914 roku na terenie powiatu brzeskiego było częścią olbrzymiej operacji związanej z obroną podejść do Twierdzy Kraków. Okolice Brzeska stały się areną krwawych walk. W kilkudniowych walkach zginęło kilka tysięcy żołnierzy. Namacalnym śladem tych wojennych zmagań na terenie Sterkowca jest wspomniany zabytkowy cmentarz wojenny 279 – z grobami 40 Rosjan oraz 108 Austriaków z 55. i 95. pułku piechoty. Najcięższe walki rozegrały się w dniach 20-25 listopada.

Dokładnie po stu latach – by uczcić pamięć tamtych wydarzeń mieszkańcy Sterkowca zaangażowali się w przygotowanie projektu batalistyczno-edukacyjnego, który pozwolił upamiętnić tamte wydarzenia oraz przede wszystkim oddać hołd żołnierzom walczących stron.

Uroczystości odbyły się w dniach od 21 do 23 listopada 2014 r.

W piątek 21 listopada w Domu kultury w Sterkowcu odbył się turniej historycznych gier planszowych. Turniej był połączony z warsztatami pozwalającymi na zapoznanie się z grami planszowymi opartymi na historii I Wojny Światowej. Uczestnicy na planszach gier zmierzyli się z „Rosyjskim walcem parowym” oraz udali się na „Przepustkę” z legionistami Józefa Piłsudskiego. Całość poprowadzili członkowie stowarzyszenia GRH 13. Pułk Piechoty „Krakowskie Dzieci”.

W sobotę 22 listopada na cmentarzu wojennym w Sterkowcu została odprawiona Msza św. w intencji poległych. Koncelebrował ją ks. prał. Władysław Pasiut, proboszcz par. w Szczepanowie wraz z kapelanem Związku Strzeleckiego „Strzelec” Rafałem Dańcem.

– Pamięć o tych wydarzeniach nigdy wśród nas nie zaginęła. Dziś modlimy się na tym miejscu nie tylko za poległych, ale z tego miejsca wołamy o pokój dla nas i dla całego świata – mówił w homilii ks. Pasiut.

Po Mszy Świętej z udziałem mieszkańców okolicznych miejscowości w której uczestniczyli także członkowie grup rekonstrukcyjnych odtwarzających wojska rosyjskie i austro-węgierskie, przedstawiciele władz samorządowych (wśród nich m.in. obecny był burmistrz Brzeska Grzegorz Wawryka), poczty sztandarowe Szkoły Podstawowej w Sterkowcu, Gimnazjum w Jadownikach, Jednostki Strzeleckiej nr 2059 Brzesko, Liceum Akademickim Korpusu Kadetów, a także harcerzy z Publicznego Gimnazjum w Jadownikach, LOK Brzesko zostały uroczyście złożone kwiaty i znicze.

W sobotnie popołudnie boisko sportowe w Sterkowcu stało się areną dla widowiska batalistycznego. Rekonstrukcje walk poprowadzili pasjonaci historii w strojach i z uzbrojeniem z epoki – nie zabrakło ostrej palby karabinowej, płonących zabudowań, wybuchów, terkotu ciężkiego karabinu maszynowego, rannych, udzielania pierwszej pomocy przez sanitariuszki, a po bitwie także scen z życia obozowego.
W wydarzeniu udział wzięło 30 żołnierzy w mundurach armii austro – węgierskiej, niemieckiej i rosyjskiej. W składzie armii rosyjskiej walczyli żołnierze GRH STRZELCY im. 31 pSK z Mszczonowa oraz „Najemnicy Bocheńscy” wsparci przez kilkuosobową grupę rekonstruktorów ze Sterkowca i Łęk. Armię austro – węgierską reprezentował 13 Pułk Piechoty z Krakowa, GRH Artyleria, 20 Nowosądecki Pułk Piechoty – GRH Gorlice 1915 oraz gospodarze uroczystości – GRH II Brygada Legionów Polskich.
Pokaz został przygotowany z wykorzystaniem amunicji hukowej i środków pirotechnicznych. Duże wrażenie robił ostrzał prowadzony przez moździerz obsługiwany przez Grupę Rekonstrukcji Historycznej „Artyleria”.
Widowisko obejrzało kilkuset widzów, a na rozgrzewkę czekała gorąca herbata i bigos.

Podsumowaniem całości była zorganizowana w niedzielne popołudnie 23 listopada prelekcja naukowa nt historii walk oraz losów mieszkańców Sterkowca w okresie I Wojny światowej połączona z wystawa pamiątek z okresu I wojny Światowej. Wykład poprowadził Wacław Szczepanik – historyk z Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Całość poprzedził program patriotyczny przygotowany przez nauczycieli i uczniów z Publicznej Szkoły Podstawowej w Sterkowcu.
Spotkanie było też okazją do wspólnego śpiewania pieśni patriotycznych oraz wspomnień nt losów bliskich w okresie Wielkiej Wojny.

Organizatorem uroczystości w 100 rocznicę walk rosyjsko-austriackich na terenie Sterkowca był komitet organizacyjny inicjatywy „Pamiętamy! – Sterkowiec 1914-2014” w składzie którego działało: Koło Gospodyń Wiejskich „Niezapominajka”, Publiczna Szkoła Podstawowa im. Św. Stanisława BM w Sterkowcu, klub sportowy „Błękitni Sterkowiec”, mieszkańcy Sterkowca, OSP Szczepanów, Jednostka Strzelecka nr 2059 Brzesko i wiele innych osób. Łącznie w prace organizacyjne zaangażowało się blisko 100 osób.

– Wydarzenia z historii budują tożsamość danej miejscowości, pamięć o nich stanowi fundament naszej wspólnoty. Żywa lekcja historii o wydarzeniach sprzed stu lat pozwoliła na współpracę wielu ludzi z naszej miejscowości dla wspólnego celu. To było coś wspaniałego i bardzo cennego. Serdecznie dziękuję wszystkim którzy się włączyli w prace organizacyjne, którzy wsparli nas rzeczowo i finansowo – mówił Krzysztof Bogusz – pomysłodawca organizacji wydarzenia, mieszkaniec Sterkowca, a równocześnie członek Grupy Rekonstrukcyjnej „II Brygada Legionów Polskich”.

Projekt otrzymał wsparcie w konkursie grantowym: Fundusz Inicjatyw Obywatelskich – Małopolska Lokalnie, którego operatorem w powiecie brzeskim jest Fundacja Sztuki, Przygody i Przyjemności ARTS z Myślenic.

===

Podziękowania

Realizacja projektu „Pamiętamy! – Sterkowiec 1914″ możliwa jest dzięki wsparciu różnych instytucji, firm, stowarzyszeń i osób dobrej woli.

Serdeczne podziękowania organizatorzy kierują do Kustosza Sanktuarium Św. Stanisława Biskupa i Męczennika księdza Prała Władysława Pasiuta oraz księdza Rafała Dańca za odprawienie uroczystej mszy świętej polowej w intencji poległych przed 100 laty żołnierzy

Jednostki samorządowe:
Starostwo Powiatowe w Brzesku
Urząd Miejski w Brzesku

Sponsorzy
Poseł na Sejm RP Edward Czesak
Leszek Kuta oraz Paweł Kuta K&K Recykling System
Państwo Julita i Piotr Przybyło
Radna Rady Powiatu brzeskiego Justyna Wojtowicz Woda
Radny Rady Powiatu Brzeskiego Tomasz Latocha
Radny Rady Powiatu brzeskiego Stanisław Pacura
Państwo Dudowie oraz Turlejowie
Firma Imex Brzesko
Anonimowi darczyńcy.

Ogromne podziękowania za pomoc dla:
– wszystkich mieszkańców Sterkowca którzy włączyli się prace przy organizacji uroczystości
– Koła Gospodyń Wiejskich „Niezapominajka” ze Sterkowca wraz przewodniczącą koła – Marią Paprocką
– Publicznej Szkoły Podstawowej im. Św. Stanisława BM w Sterkowcu – dyrekcji, nauczycieli i dzieci
– Pani Marii Turlej za prace koordynacyjne
– Pani Doroty Karaś za pomoc organizacyjną
– Państwa Pałków z Wokowic
– Państwa Dudów ze Sterkowca
– Pana Wojciecha Oleksyka – za oprawę muzyczną uroczystości
– Pani Celiny Słowik za pomoc organizacyjną
– przedstawicieli mediów lokalnych i obsługę fotograficzną
– członków klubu sportowego „Błękitni Sterkowiec”
– strzelcom z Jednostki Strzeleckiej nr 2059 Brzesko

Serdecznie podziękowania za wsparcie organizacyjne dla druhów Ochotniczej Straży Pożarnej w Szczepanowie.